تحقیقات بازار به عنوان یکی از مهمترین روشهای جمعآوری و تحلیل اطلاعات بازار، در فرآیند تصمیمگیری کسب و کارها نقش حیاتی دارد. این تحقیقات، با بررسی و تحلیل رفتار مصرفکنندگان، رقبا، محصولات و خدمات بازار، به کسب و کارها کمک میکنند تا اطلاعات مورد نیاز برای تصمیمگیریهای استراتژیک را به دست آورند. در این مقاله از کسبویار به این سوال پاسخ میدهیم که تحقیقات بازار چیست؟ و چه اهمیتی دارد. همچنین به بررسی مراحل انجام تحقیقات بازار نیز می پردازیم. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید
تحقیقات بازار چیست؟
تحقیقات بازار (market research) یکی از ابزارهای اساسی در زمینه تجارت و رشد کسب و کارها است. این فرآیند، به بررسی دقیق و جامع، جوانب مختلف بازار، نیازها و ترجیحات مشتریان و رفتارهای آنها میپردازد. از طریق تحلیل دادهها و اطلاعات به دست آمده از تحقیقات بازار، کسب و کارها قادر خواهند بود تصمیمات بهتری در زمینه استراتژیها، بازاریابی و توسعه محصولات خود اتخاذ کنند.
طبق تعریف سایت Investopedia
تحقیقات بازار فرآیندی است که به وسیله آن امکان ارزیابی قابلیت پذیرش یک خدمت یا محصول جدید از طریق تحقیقاتی که مستقیماً با مشتریان بلقوه انجام میشود فراهم میشود. تحقیقات بازار به یک شرکت اجازه میدهد تا بازار هدف خود را تعریف کرده و نظرات و بازخوردهای مصرف کنندگان درباره علاقهشان به یک محصول یا خدمت دریافت کند.
تحقیقات بازار به شما کمک می کند به سوالاتی مانند موارد زیر پاسخ دهید:
- جمعیت شناسی مخاطبان هدف من چگونه است؟
- علایق و عادات خرید آنها چیست؟
- آنها در مورد کسب و کار من چه فکری میکنند؟
- برای حل چه مشکلاتی می توانم به این دسته از افراد کمک کنم؟
- چگونه می توانم به بهترین شکل با آنها ارتباط برقرار کنم؟
این فرآیند به کمک ابزارها و تکنیکهای مختلفی نظیر نظرسنجیها، مصاحبهها، مشاهدات میدانی و تحلیل دادهها انجام میشود. با تحلیل و تفسیر اطلاعات به دست آمده، کسب و کارها و سازمانها میتوانند بهترین استراتژیها و راهکارها را برای رشد و پیشرفت خود انتخاب کنند و به نیازها و ترجیحات مشتریان خود پاسخ بدهند.
اهمیت تحقیقات بازار
تحقیقات بازار یکی از اصولیترین و حیاتیترین عناصر در فرآیند تجارت و کسب و کار است که برای موفقیت و پیشرفت هر کسب و کاری بسیار اهمیت دارد. این فرآیند، به کسب اطلاعات دقیق و جامع از نیازها، ترجیحات و رفتار مشتریان کمک میکند و به شرکتها اجازه میدهد تصمیمات هوشمندانهتری را در مسیر تجاری خود اتخاذ کنند.
تحقیقات بازار میتواند در بسیاری از جنبههای کسب و کاری تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال، در مرحله طراحی و توسعه محصول، تحقیقات بازار به شرکتها اطلاعات مفیدی ارائه میدهد که به طراحی محصولی با ارزش افزوده و تنوع بیشتر کمک میکند. اگر شرکت بدون انجام تحقیقات بازار، محصولی را به بازار عرضه کند که نیازها و علایق مشتریان را تحت پوشش قرار نمی دهد، احتمالاً با شکست روبرو خواهد شد.
علاوه بر این، تحقیقات بازار در فرآیند بازاریابی نیز بسیار اهمیت دارد. با تحلیل اطلاعات به دست آمده از تحقیقات بازار، شرکتها میتوانند بهترین استراتژیها و راهکارها را برای تبلیغات و بازاریابی محصولات خود انتخاب کنند. این اطلاعات میتواند شامل علایق مشتریان، کانالهای ارتباطی موثرتر و همچنین تحلیل رفتارهای خریداران در بازار باشد. به این ترتیب، با استفاده از تحقیقات بازار، شرکتها میتوانند تبلیغات خود را به صورت هدفمندانهتر و با بازدهی بیشتری انجام دهند و موفقیت بیشتری را به دست آورند.
همچنین، تحقیقات بازار میتواند در شناخت رقبا و شرایط رقابتی نیز بسیار مفید واقع شود. با تحلیل اطلاعات به دست آماده در مورد رقبا، شرکتها میتوانند برنامهریزیهای خود را بر اساس تحلیل رقابتی انجام دهند و استراتژیهای مناسبی برای جلب توجه مشتریان و حفظ موقعیت خود در بازار تعیین کنند.
چه زمانی باید تحقیقات بازار را انجام دهید؟
تحقیقات بازار میتواند در موارد مختلف انجام شود و زمان مناسب برای انجام آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه چند زمان مناسب برای انجام تحقیقات بازار را بررسی می کنیم.
قبل از راه اندازی یک کسب و کار جدید: اگر شما قصد راه اندازی کسب یا راه اندازی استارتاپ جدید را دارید، تحقیقات بازار میتواند به شما کمک کند تا بفهمید در بازار چه نیازهایی وجود دارد، چه رقبایی خواهید داشت و چگونه میتوانید با مشتریان هدف خود ارتباط برقرار کنید. بهتر است تحقیقات را قبل از ورود به بازار بهطور کامل انجام دهید تا بتوانید استراتژیها و تصمیمات خود را براساس دانش به دست آمده بگیرید.
قبل از توسعه محصول جدید: قبل از اینکه به طور کامل در توسعه یک محصول جدید سرمایهگذاری کنید، تحقیقات بازار میتواند به شما کمک کند تا از نیازها و ترجیحات مشتریان مطلع شوید و اطمینان حاصل کنید که محصول شما بازارپسند است.
در مواقع تغییرات بازار: بازارها به طور مداوم در حال تغییر و تحول هستند. در صورتی که تغییراتی در عادات مصرفی مشتریان، رقابت، فناوری یا شرایط اقتصادی رخ داده باشد، تحقیقات بازار به شما کمک میکند تا با تغییرات جدید سازگار شوید و استراتژیهای مناسب را اتخاذ کنید.
هنگام بروز مشکلات یا چشمانداز نامعلوم: در برخی مواقع، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوید یا به چشمانداز نامعلومی برای کسب و کار خود برخورد کنید. در این مواقع، تحقیقات بازار به شما کمک میکند تا عوامل موثر در بازار را بررسی کنید و راهکارهای مناسب را پیدا کنید.
به طور کلی، تحقیقات بازار به عنوان یک فرایند مستمر در بازاریابی مورد استفاده قرار میگیرد. درک مشتریان، بازار و رقبا و همچنین پیگیری تغییرات بازار باعث میشود که تصمیمات شما بر اساس اطلاعات بهروز و قابل اعتماد باشد.
انواع تحقیقات بازار
تحقیقات بازار اولیه
تحقیقات بازار اولیه به فرآیندی اطلاق میشود که در آن اطلاعات جدید و خاصی برای تحلیل بازار جمعآوری میشوند. این نوع تحقیقات مستقیماً با مشتریان یا گروههای هدف در تعامل است و به منظور جمعآوری اطلاعات جدید و مستند شامل نظرات، نیازها، ترجیحات و عملکردهای آنها صورت میگیرد.
تحقیقات بازار اولیه میتواند شامل روشهای مختلفی مانند مصاحبهها، نظرسنجیها، تستها، مشاهدهها و تجزیه و تحلیل دادهها باشد. در این نوع تحقیقات، اطلاعات جدید جمعآوری میشود و تحلیل و تفسیر آنها به منظور درک بهتر بازار، شناخت رقبا، تعیین نیازهای مشتریان و ارزیابی عملکرد محصول یا خدمات صورت میگیرد.
تحقیقات بازار اولیه میتواند به شرکتها کمک کند تا درباره بازار هدف ، محصولات و خدمات و همچنین استراتژیهای بازاریابی خود اطلاعات دقیقتری به دست آورند. همچنین، این نوع تحقیقات میتواند به شرکتها در اتخاذ تصمیمات استراتژیک مانند توسعه محصولات جدید، تغییر در قیمتگذاری، بهبود خدمات و تبلیغات کمک کند.
تحقیقات بازار ثانویه
تحقیقات بازار ثانویه، به عنوان یک روش تحقیقاتی، با استفاده از منابع اطلاعاتی در دسترس، به بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به یک موضوع یا بازار خاص میپردازد. در این روش، از منابع گوناگونی مانند گزارشات دولتی، روزنامهها، مجلات، منابع اینترنتی و غیره استفاده میشود. با بهرهگیری از این منابع، اطلاعات مورد نیاز در مورد رقبا، روندها، نیازها و رفتار مشتریان و سایر جوانب بازار مورد بررسی قرار میگیرد.
تحقیقات بازار ثانویه دارای مزایای بسیاری است. به عنوان مثال، این روش اغلب در مدت زمان کوتاه انجام میشود، زیرا اطلاعات قبلی در دسترس هستند و نیازی به جمعآوری اطلاعات از نو نیست. به علاوه، بسیاری از منابع مورد استفاده در تحقیقات بازار ثانویه به صورت رایگان در دسترس هستند، که باعث کاهش هزینهها میشود. علاوه بر این، با استفاده از منابع مختلف، میتوان تصویر کاملتری از بازار و رقبا را به دست آورد و تحلیل دقیقتری ارائه داد.
تحقیقات بازار کیفی
تحقیقات بازار کیفی یک روش تحقیقاتی است که برای درک عمیقتر و توصیفیتر از نیازها، علایق، تجربیات و الگوهای رفتاری مشتریان و افراد مرتبط با یک بازار خاص، استفاده میشود. در این روش با تأکید بر فهم عمیق مسائل و گوش دادن به صدای مشتریان، اطلاعات کیفی گردآوری میشود.
در تحقیقات بازار کیفی از روشهایی مانند مصاحبه، گروههای تفکر، مشاهده میدانی و تحلیل محتوا استفاده میکند. در این روش، تحقیقگر با استفاده از سوالات مختلف، به مشتریان یا افراد مورد مطالعه فرصت میدهد تا نظرات، تجربیات و دیدگاههای خود را به صورت کاملاً آزادانه بیان کنند.
تحقیقات بازار کمی
تحقیقات بازار کمی نیز یکی از انواع تحقیقات بازار است که به منظور جمعآوری و تحلیل دادههای عددی و کمی درباره بازار، مشتریان و رفتارهای آنها استفاده میشود. این روش تحقیقاتی با هدف اندازهگیری و پیشبینی روندها، ترجیحات، نظرات و عملکرد بازار استفاده میشود. تحقیقات بازار کمی شامل استفاده از سوالات، نظرسنجیها، آزمایشهای کنترل شده و تجزیه و تحلیل دادههای آماری است.
روش های تحقیق بازار
تحقیقات بازار با استفاده از روشهای متنوعی انجام میشود. بهترین روش تحقیق بازار به آنچه که می خواهید در مورد بازار هدف خود بفهمید بستگی دارد. البته، می توانید هر کدام از روشها را با هم ترکیب کنید تا دید جامع تری داشته باشید. روش های تحقیق بازار عبارتند از:
در مورد چه چیزی تحقیق می کنید؟ | روشهای تحقیق پیشنهادی |
نیازها، خواسته ها و علایق مشتری | مصاحبه ها گروه های متمرکز نظرسنجی ها تحقیق مشاهده ای تقسیم بندی بازار و جمعیت شناسی |
روندها و فرصت های بازار | تحلیل رقابتی داده های تحقیقات بازار ثانویه گروه های متمرکز تقسیم بندی بازار و جمعیت شناسی |
عملکرد تجاری و تلاش های بازاریابی | تحلیل رقابتی مصاحبه ها گروه های متمرکز نظرسنجی ها |
اکنون، بیایید نگاهی دقیقتر به هفت روش رایج تحقیقات بازار بیندازیم.
1- مصاحبههای شخصی
در این روش، تحقیقگر با افراد هدف خود در مکانی حضوری ملاقات میکند و سوالات خود را میپرسد. این روش امکان برقراری ارتباط عمیقتر و درک دقیقتر از نیازها و ترجیحات مشتریان را فراهم میکند.
2- گروههای متمرکز
یکی از روش های تحقیق بازار است که در آن یک گروه کوچکی از افراد (عموماً ۶ تا ۱۲ نفر) در یک مکان مشخص جمع میشوند تا درباره موضوع خاصی صحبت کنند و نظرات و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند. این گروهها تحت نظارت یک مداعبهگر یا تحلیلگر قرار میگیرند که بحث را هدایت میکند و سوالات مربوطه را مطرح میکند.
3- نظرسنجیها
در این روش، تحقیقگر از طریق پرسشنامهها سوالات خود را از افراد هدف میپرسد. نظرسنجیها میتوانند به صورت آنلاین، تلفنی یا حضوری انجام شوند. این روش کمک میکند تا اطلاعاتی گسترده و آماری درباره نیازها و ترجیحات مشتریان جمعآوری شود.
4- تحقیق مشاهدهای
یکی از روشهای تحقیق بازار است که در آن تحقیقگر به مشاهده مستقیم رفتار، عملکرد و واکنش افراد یا محیطهای مرتبط با تحقیق میپردازد. در این روش، تحقیقگر نقش فعالی ندارد و تلاش میکند رفتار طبیعی و واقعی افراد را در شرایط واقعی یا محیط مورد بررسی به دقت مشاهده کند.
5- تقسیم بندی بازار
تقسیم بندی بازار و جمعیت شناسی در تحقیقات بازار به منظور توصیف و تحلیل جوامع و گروههای مختلف افراد استفاده میشود. در زیر، چندین روش تقسیم بندی رایج در این حوزه را بررسی میکنم:
- اطلاعات دموگرافیک (مانند سن، جنسیت یا موقعیت مکانی)
- عوامل اجتماعی و اقتصادی (به عنوان مثال، درآمد خانوار و وضعیت اشتغال)
- جنبه های روانشناختی (مانند علایق، تمایلات و ترجیحات)
هدف اصلی این تقسیم بندیها، درک بهتر و تحلیل دقیقتر از بازار و جمعیت مورد مطالعه است.
6- دادههای تحقیقات بازار ثانویه
به دادههایی اشاره دارد که قبلاً توسط سازمانها، مؤسسات، منابع دولتی و دیگر پژوهشگران جمعآوری شده و برای تحقیقات بازار فعلی استفاده میشوند. استفاده از دادههای تحقیقات بازار ثانویه میتواند به پژوهشگران و تحقیقات بازار کمک کند تا زمان و هزینه جمعآوری دادهها را کاهش دهند و به اطلاعات مورد نیاز برای تحقیقات خود به سرعت دست یابند.
7- تحلیل رقابتی
تحلیل رقابتی فرآیند تحقیق در مورد محصولات، خدمات، تبلیغات و سایر فعالیتهای رقبا است. تحلیل رقابتی، درک عمیقتری از رقبا، روندهای بازار و محیط رقابتی کسب و کار فراهم میکند. این تحلیل به کسب و کار امکان میدهد تا مزیتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدهای موجود در بازار را بهبود بخشید و استراتژیهای مناسب برای رقابت مؤثرتر را تعیین کند.
نحوه انجام تحقیقات بازار (گام به گام)
انجام تحقیقات بازار میتواند به شما در درک بهتر نیازها و علایق مشتریان، شناخت رقبا و شرایط بازار کمک کند. در ادامه، مراحل اصلی انجام تحقیقات بازار را به شما توضیح میدهیم:
تعیین هدف
در این مرحله، باید هدف خود را برای تحقیقات بازار مشخص کنید. این هدف ممکن است شامل شناخت مشتریان هدف، ارزیابی بازار و رقبا، بررسی محصولات و خدمات جدید، تحلیل روندهای بازار و غیره باشد. هدف مشخص و دقیق برای تحقیقات بازار، به شما در جمعآوری و تحلیل اطلاعات مفید کمک خواهد کرد.
تعیین روش تحقیق
براساس هدف تحقیقات بازار، باید روش مناسبی را برای جمعآوری اطلاعات انتخاب کنید. در بخش قبل به بررسی هر کدام از روش های تحقیق بازار پرداخیتم؛ شما می توانید بر اساس ماهیت تحقیقات و منابع مورد نیاز خود، یک یا ترکیبی از این روشها را انتخاب کنید.
جمعآوری اطلاعات
در این مرحله، باید اطلاعات مورد نیاز را با استفاده از روش انتخاب شده در مرحله قبل جمعآوری کنید. اگر از روش نظرسنجی استفاده میکنید، میتوانید پرسشنامه را به مشتریان ارسال کنید و نتایج را جمعآوری کنید. اگر از روش مصاحبه استفاده میکنید، باید مصاحبه با افراد مورد نظر را انجام دهید و پاسخهای آنها را ثبت کنید. در هر صورت، توصیه میشود اطلاعات را به صورت سازمانیافته و به طور مستقل جمعآوری کنید.
تحلیل دادهها
پس از جمعآوری اطلاعات، باید آنها را تحلیل کنید. میتوانید از روشهای آماری مانند تجزیه و تحلیل توصیفی، تحلیل خوشهبندی و… استفاده کنید. هدف از تحلیل دادهها، استخراج الگوها، روندها و نتایج مهم است که به شما در درک بهتر بازار و تصمیمگیریهای آینده کمک کنند.
تفسیر نتایج
در این مرحله، باید نتایج تحلیل دادهها را تفسیر کنید. بررسی الگوها و روندها، شناخت نقاط قوت و ضعف، تحلیل رقبا و تحلیل فرصتها و تهدیدها (SWOT) میتواند به شما در درک بهتر موقعیت بازار کمک کند. تفسیر نتایج باید به شما اطلاعاتی را ارائه دهد که در تصمیمگیریهای استراتژیک و تجاری شما تاثیرگذار باشد.
گزارشدهی و ارائه نتایج
در نهایت، باید گزارشی از تحقیقات بازار خود تهیه کنید. این گزارش باید شامل مقدمه، روشها، نتایج، تفسیر نتایج و توصیههای عملی برای سازمان شما باشد. گزارش باید به طور واضح و جامع نتایج تحقیقات را بیان کند و به شما در تصمیمگیریهای آینده کمک کند.
با انجام این مراحل، شما میتوانید به شناخت بهتری از بازار، مشتریان، رقبا و فرصتها و تهدیدهای موجود دست پیدا کنید و از آنها در استراتژیها و تصمیمگیریهای تجاری خود بهره ببرید.
سخن آخر
در پایان میتوان گفت که تحقیقات بازار، با ارائه اطلاعات دقیق و مطمئن، به کسب و کارها کمک میکند تا بهترین تصمیمها را در مورد تولید، بازاریابی و فروش محصولات و خدمات خود بگیرند. با توجه به تغییرات مداوم در بازار و رقابت شدید در صنایع مختلف، تحقیقات بازار به کسب و کارها کمک میکند تا با رشد و تغییرات بازار همراه شوند و فرصتهای جدید را به بهترین شکل به دست آورند.