به فرایند علاقهمند کردن مشتریان به محصولات یا خدمات یک شرکت یا کسب و کار بازاریابی گفته میشود. امروزه بازاریابی با تمامی جنبههای یک کسب و کار از ایده اولیه تا فروش محصول یا خدمات در ارتباط است. بازاریابی در طول زمان با تغییر و تحولات زیادی همراه بوده است به نحوی که بازاریابی در عصر حاضر چیزی فراتر از تبلیغ محصول یا خدمات است. در این مقاله از کسبویار قصد داریم در مورد بازاریابی، تاریخچه و مراحل بازاریابی صحبت کنیم و به سؤالاتی از قبیل بازاریابی چیست؟ بازاریاب کیست؟ پاسخ دهیم.
آنچه در این مقاله میخوانید
بازاریابی چیست؟
فرایند ترغیب مخاطبان به محصولات و یا خدمات است بازاریابی نام دارد. بازاریابی استراتژیها و تاکتیکهایی را شامل میشود که بسیاری از شرکتها از آن در جهت پیداکردن جایگاه واقعی محصولات و خدمات خود در بازار و همچنین ترغیب مشتری به خرید استفاده میکنند. فرایند بازاریابی با انجام تحقیقات بازار آغاز شده و با تحلیل رفتار مشتری، شناخت کامل نیازهای بازار هدف، حفظ مشتریان و برندسازی ادامه خواهد داشت. بازاریابی را مانند چتر بزرگی در نظر میگیرند که تبلیغات، روابط عمومی، تاکتیکها و استراتژیهای فروش زیرمجموعه آن هستند. بازاریابی از ارکان مهم هر کسب و کار است به نحوی که امروزه بیش از هر زمانی بازاریابی به کلیه کسب و کارها اعم از نوپا، کوچک و بزرگ در زمینههای مختلف کمک میکند. از این رو همواره توصیه می کنیم با یادگیری و آموزش بازاریابی بقای کسب و کار خود را تضمین کنید.
- دیدگاه فیلیپ کاتلر در مورد بازاریابی: بازاریابی فرایندی که به کمک آن شرکتها مشتری را درگیر محصول یا خدماتشان میکنند و به ایجاد روابط قوی با مشتری میپردازند در واقع ارزشی را برای مشتری ایجاد و در مقابل ارزشی دریافت میکنند.
- دیدگاه پیتر دراکر در مورد بازاریابی: پیتر دراکر عقیده دارد یک کسب و کار دارای دو کارکرد تجاری مهم به نامهای بازاریابی و نوآوری است. این مشتری است که در قبال خدمات و محصولات یک شرکت پول پرداخت میکند و ارزشی را برای یک کسب و کار ایجاد کند.
- مؤسسه خبرگان بازاریابی در تعریف بازاریابی میگویند: بازاریابی نوعی فرایند مدیریتی است که در شناسایی، پیشبینی و رفع نیازهای مشتریان به شکلی سودآور نقش دارد.
- انجمن بازاریابی آمریکا در تعریفی که در سال 2013 برای بازاریابی تصویب نمود بیان میکند: بازاریابی، شامل مجموعهای از فعالیتها در جهت ایجاد، انتقال و تبادل هر چیزی است که برای مشتریان، شرکای تجاری و جامعه ارزشمند باشد.
آشنایی با تاریخچه بازاریابی
بررسی تاریخچه بازاریابی همانند تاریخچه سایر علوم، از مباحث جذاب برای علاقهمندان این حوزه است. برخی افراد معتقدند که مطالعه و بررسی تاریخچه بازاریابی کمک میکند تا فرد دید بهتری نسبت بازاریابی مدرن داشته باشد. شاید گفت که بازاریابی به عنوان آمیزهای از استراتژی و فناوری شناخته شده باشد اما همیشه به این صورت نبوده است. استفاده از روشهای بازاریابی از زمانهای گذشته در بین بازاریان رواج داشته است به نحوی که ابتداییترین نوع بازاریابی، شامل روشهایی برای متقاعدکردن مشتریان به خرید بود و کسانی که مهارتهای بهتر و بالاتری داشتند در فروش موفقتر بودند. با گذر زمان و پیشرفت صنایع مختلف بازاریابی شکل پیچیدهتری به خود گرفت و در دهه ۶۰ میلادی بازاریابی به عنوان یکی از اصول مهم کسب و کار شناخته شد.
بازاریاب کیست؟
بازاریاب فردی است که با تخصص و مهارت بالایی که در زمینه فروش دارد مشتری را شناسایی کرده و محصول یا خدمات خود را به او میفروشد. شاید بتوان گفت که اصلیترین وظیفه بازاریاب کشف ارزش محصول و پیداکردن بهترین روش ارتباطی با مشتری باشد. بازاریابها معمولاً افرادی باهوش هستند که علاوه بر دانش بهروز، خلاقیت و مهارت ارتباطی بالایی دارند و سعی میکنند همواره از بهترین شیوهها جهت فروش محصول یا خدمات استفاده کنند. شما با یادگیری و آموزش بازاریابی و کسب تجربه می توانید به یک بازاریاب حرفه ای تبدیل شوید.
انواع بازاریابی
برای هر کسب و کاری، چه کوچک چه بزرگ، توانایی برقراری ارتباط موثر با مشتریان و جذب آنها، زیربنای رشد و پیشرفت است. همانطور که می دانیم بازاریابی انواع مختلفی دارد. در ادامه به بررسی انواع بازاریابی می پردازیم.
بازاریابی دیجیتال: یکی از انواع بازاریابی است که به کسب و کارها امکان میدهد تا برند خود را بهتر به مخاطبان نشان دهند. بازاریابی دیجیتال میتواند شامل تبلیغات آنلاین، بازاریابی ایمیلی، بازاریابی محتوا و موارد دیگر باشد.
بهینهسازی موتور جستجو (SEO): نوع دیگری بازاریابی است که به بهبود رتبه سایت در نتایج جستجوی موتورهای جستجو میپردازد. با بهبود رتبه کلمات کلیدی در نتایج گوگل، سایت برای کاربرانی که جستجوهای مرتبط انجام میدهند قابل دسترس خواهد بود.
بازاریابی وبلاگ: بازاریابی وبلاگ به برندها امکان میدهد تا از محتوای غنی برای ارتقاء برند و محصولات خود استفاده کنند. این نوع بازاریابی میتواند به صورت مقالات، اخبار، مصاحبهها، راهنماها و… باشد.
بازاریابی در شبکههای اجتماعی: از پلتفرمهایی مانند فیسبوک، اینستاگرام، توییتر و لینکدین برای ارتباط با مخاطبان و تبلیغات استفاده میکند.
بازاریابی چاپی: این نوع از بازاریابی هنوز هم بخش مهمی از استراتژی بازاریابی کسب و کارها است. بازاریابی چاپی میتواند شامل تبلیغات چاپی، بروشورها، پوسترها، کاتالوگها و… باشد.
بازاریابی موتور جستجو: این نوع بازاریابی کمی متفاوت از SEO است که در بالا توضیح داده شد. بازاریابی موتور جستجو به شرکتها امکان میدهد تا برای رتبه گرفتن کلمات کلیدی خاص در نتایج جستجو هزینه پرداخت کنند، بازاریابی موتور جستجو معمولاً از مدل پرداخت بر اساس کلیک استفاده می کند.
بازاریابی ویدیو: در بازاریابی ویدیو از ویدیوها برای تبلیغات و ارائه اطلاعات استفاده میکند. این بازاریابی میتواند شامل تبلیغات تلویزیونی، تبلیغات ویدیویی آنلاین، ویدیوهای آموزشی و… باشد.
مراحل بازاریابی (4 مرحله مهم)
پس از پاسخ به سؤال بازاریابی چیست؟ و آشنایی با تاریخچه بازاریابی میبایست با مراحل بازاریابی آشنا شویم. برای آن که شرکتها و کسب و کارهای مختلف اطمینان حاصل کنند که محصول و خدماتشان برای فروش آماده است، باید مراحل بازاریابی را اجرا کنند.
بازاریابی یکی از اجزای حیاتی هر کسب و کار است. با برنامهریزی درست و اجرای موفق، بازاریابی میتواند باعث رشد چشمگیر کسب و کار شود. اما این فرایند پیچیده و چند مرحلهای است که نیاز به توجه و تحلیل دقیق دارد. در ادامه به بررسی مراحل بازاریابی خواهیم پرداخت.
مرحله اول: تحقیق و تحلیل بازار
هر برنامه بازاریابی موفقی با تحقیق و تحلیل بازار شروع میشود. این به شما اطلاعات ارزشمندی در مورد مشتریان بالقوه، رقبا، فرصتها و چالشهای موجود در بازار میدهد. این مرحله بستری است که بر اساس آن استراتژی بازاریابی شما ساخته میشود.
در مرحله تحقیق و تحلیل بازار، ابتدا شما باید سعی کنید تا تصویر کاملی از بازار مورد نظر خود داشته باشید. برای این کار، شما نیاز به جمع آوری دادههای مربوط به موارد زیر را دارید:
- مشتریان بالقوه: برای موفقیت در بازار، شما باید بدانید که مشتریان بالقوه شما چه کسانی هستند. برای این کار باید پرسشهایی از جمله: مشتریان شما چه کسانی هستند؟ چه نیازهایی دارند؟ و چگونه از محصولات یا خدمات شما استفاده میکنند؟ را بررسی کنید.
- رقبا: شناخت رقبا به شما کمک میکند تا نقاط قوت و ضعف خود را در مقایسه با سایرین بشناسید. شما باید بدانید که رقبای شما کیستند، چه کسب و کاری دارند و از چه استراتژیهای بازاریابی استفاده میکنند.
- فرصتها و چالشها: بازار همواره در حال تغییر است و شما باید آماده باشید تا از فرصتهای پیش رو استفاده کنید و چالشها را مواجهه کنید. برای مثال، آیا روندی جدید در بازار وجود دارد که میتوانید از آن استفاده کنید؟ یا آیا چالشی وجود دارد که باید آن را حل کنید؟
پس از جمع آوری این اطلاعات، شما باید آنها را تحلیل کنید تا بتوانید استراتژی بازاریابی خود را بر اساس آن تعیین کنید. تحلیل دادهها به شما کمک میکند تا بفهمید که چه چیزهایی کار میکنند و چه چیزهایی نه، و بنابراین به شما امکان میدهد تا تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات واقعی بگیرید، نه فرضیات.
بیایید فرض کنیم که شما میخواهید یک فروشگاه آنلاین لباس راهاندازی کنید. در این مرحله از بازاریابی، شما باید به بررسی مواردی مانند تقاضای بازار برای انواع مختلف لباس، رقبای اصلی شما، نیازها و انتظارات مشتریان، و همچنین روند فروش در فصول مختلف سال بپردازید.
مرحله دوم: تعریف هدف بازاریابی
یکی از مهمترین مراحل بازاریابی تعیین هدف است. پس از اینکه اطلاعات لازم را کسب کردید، نوبت به تعیین هدف بازاریابی میرسد. شما باید تصمیم بگیرید که چه چیزی را میخواهید با تلاشهای بازاریابی خود به دست آورید. آیا میخواهید افزایش فروش را تجربه کنید؟ یا میخواهید برند خود را معرفی کنید؟
اهداف بازاریابی باید واقعبینانه، قابل اندازهگیری و مناسب بازار مورد نظر شما باشند. برای مثال، اگر فروشگاه آنلاین شما تازه راهاندازی شده است، شاید نتوانید در کوتاهمدت به فروش بسیار بالا برسید. در عوض، شاید هدف مناسبتری برای شما افزایش شناسایی برند و جذب مشتریان جدید باشد.
هدفگذاری بازاریابی باید براساس دادههایی که در مرحله تحقیق و تحلیل بازار جمعآوری کردهاید، انجام شود. به عنوان مثال، اگر تحقیقات شما نشان میدهد که فروش لباسهای زمستانی در فصل سرما افزایش مییابد، این میتواند به شما کمک کند تا هدف خود را برای افزایش فروش لباسهای زمستانی در این زمان تعیین کنید.
به یاد داشته باشید، اهداف بازاریابی خود را باید به طور دورهای بررسی و بازبینی کنید. بازار در حال تغییر است و ممکن است نیاز باشد که اهداف خود را برای پاسخ به این تغییرات بهروزرسانی کنید.
مراجعه به هدفها و ارزیابی عملکرد شما نسبت به آنها، بخش مهمی از فرایند بازاریابی است. این کار میتواند به شما کمک کند که درک بهتری از این داشته باشید که چه چیزهایی نیاز به بهبود دارند.
مرحله سوم: تعیین استراتژی بازاریابی
بعد از تعیین هدف بازاریابی، نوبت به تصمیمگیری در مورد استراتژی بازاریابی میرسد. استراتژی بازاریابی یک برنامه عملی است که نشان میدهد چگونه شما قصد دارید هدفهای بازاریابی خود را به دست آورید.
در این مرحله، باید تصمیم بگیرید که چه روشهایی را برای جذب و حفظ مشتریان خود استفاده میکنید. این روشها میتوانند شامل تبلیغات آنلاین، بازاریابی از طریق ایمیل، بازاریابی در شبکههای اجتماعی، بازاریابی محتوا و بسیاری از روشهای دیگر باشد.
برای مثال، اگر فروشگاه آنلاین لباس شما قصد دارد فروش لباسهای زمستانی را در فصل سرما افزایش دهد، ممکن است تصمیم بگیرید که تبلیغات متمرکز بر لباسهای گرم را در پلتفرمهای مختلف شبکههای اجتماعی اجرا کنید. همچنین میتوانید تخفیفات ویژه برای لباسهای زمستانی ارائه دهید تا مشتریان بیشتری را جذب کنید.
استراتژی بازاریابی شما باید در راستای هدف بازاریابی خود باشد و بر اساس دادههایی که در مراحل قبلی کسب کردهاید، شکل گیرد. به یاد داشته باشید که استراتژی بازاریابی شما نیز، مانند هدفهای بازاریابی، ممکن است نیاز به تغییر و بهروزرسانی داشته باشد.
مرحله چهارم: اجرای استراتژی بازاریابی
بعد از طراحی استراتژی، نوبت به اجرای آن میرسد. این مرحله فعالیت عملی است که شامل تمام جنبههای تبلیغات، فروش، خدمات به مشتریان و سایر فعالیتهای بازاریابی میشود.
به عنوان مثال، اگر استراتژی شما برای فروشگاه لباس آنلاین این است که تبلیغات متمرکز بر لباسهای گرم را در پلتفرمهای مختلف شبکههای اجتماعی اجرا کنید و تخفیفات ویژه برای لباسهای زمستانی ارائه دهید، حالا وقت آن است که این استراتژی را اجرا کنید. این کار ممکن است شامل ایجاد و ارسال تبلیغات، تنظیم تخفیفات، راهاندازی کمپینهای بازاریابی ایمیلی و سایر فعالیتهای بازاریابی باشد.
این مرحله میتواند چالشبرانگیز باشد زیرا نیاز به هماهنگی و همکاری بین تیمهای مختلف، از جمله تیمهای بازاریابی، فروش و خدمات به مشتریان دارد. اما با برنامهریزی دقیق و اجرای موثر، میتوانید از موفقیت استراتژی خود مطمئن شوید.
مرحله پنجم: ارزیابی و تنظیم مجدد استراتژی بازاریابی
آخرین مرحله بازاریابی، ارزیابی و تنظیم مجدد استراتژی است. در این مرحله، شما اقدام به بررسی عملکرد استراتژی خود میکنید و میبینید که آیا اهداف مورد نظرتان را برآورده کردهاید یا خیر.
در این مرحله، شما باید دادهها و اطلاعات مربوط به عملکرد استراتژی خود را جمعآوری، تحلیل و ارزیابی کنید. برای مثال، شاید بخواهید تعداد فروش، تعداد بازدیدکنندگان وبسایت، تعداد کلیکهای تبلیغات، نرخ تبدیل مشتریان و سایر معیارهای مربوطه را مورد بررسی قرار دهید.
با استفاده از این اطلاعات، شما میتوانید درک بهتری از موفقیت یا شکست استراتژی خود داشته باشید و اگر لازم است، تغییرات یا تنظیمات لازم را اعمال کنید. این مرحله ضروری است چون بازاریابی یک فرایند دینامیک است و همیشه باید به اصلاح و بهبود استراتژیها بپردازید.
سخن آخر
بازاریابی یک فرایند پیچیده و چند مرحلهای است که نیاز به تحقیق، برنامهریزی، اجرا و ارزیابی دارد. با دقت به هر یک از این مراحل، شما میتوانید یک برنامه بازاریابی موفق را ایجاد کنید که به شما کمک میکند تا هدفهای کسب و کار خود را برآورده کنید.
منابع:
?What is Marketing, and What’s Its Purpose
بسیار عالی