پرورش قارچ از معدود کسب و کارهای زودبازده است. از طرفی فعالیت در این زمینه نیاز کسب اطلاعات و آشنایی با انواع قارچها و نحوه کشت و پرورش آن دارد وگرنه همان سرمایه اندک، هنگام راهاندازی و شروع به کار هدر میرود؛ بنابراین باید برای آموزش پرورش قارچ، در دورههای مختلف شرکت نموده و برای دستیابی به آگاهی لازم در این زمینه همت گماشت. بهمنظور شناخت بیشتر با این ماده غذایی تا انتهای مقاله از کسبویار با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید
تاریخچه پرورش قارچ
انسانهای نخستین هنگام شکار، قارچ را بهعنوان یک ماده غذایی و دارویی مصرف میکردند. این ماده غذایی در طبیعت، روی درختان و در مکانهای مرطوب و جنگلها بهخوبی رشد میکند. اما تاریخ کشت و پرورش قارچ، به آسیای شرقی برمیگردد. دو گونه متفاوت قارچ 2000 سال قبل در چین و ژاپن با هنر خیلی قدیمی و محرمانه در این سرزمینها کشت میشد. مردمان آسیایی سعی میکردند آموزش پرورش قارچ را در انحصار خود نگه دارند. اما بعدها مشخص شد که کشت و پرورش قارچ توسط آنها بسیار ساده و با الهام از طبیعت روی چوب درختان انجام میشد.
کشت قارچ به روش کنونی، قدمتی حدوداً 700 ساله دارد. کشاورزان فرانسوی کشت قارچ را به شیوههای سنتی شروع کرده و بهتدریج این روش مورداستفاده دیگر کشورها نیز قرار گرفت. در نیمه قرن نوزدهم کشت و پرورش قارچ توسط کشاورزان آمریکایی و سپس اروپایی و آسیایی گسترش پیدا کرد. در ایران نیز از سال 1335 کشت سنتی و سپس در سال 1353 کشت و پرورش صنعتی آغاز گردید.
مزایا پرورش قارچ
در ادامه آموزش پرورش قارچ، خوب است بدانید که تمام کسبوکارها و بهخصوص مشاغل تولیدی مزایا و معایب خاص خود را دارند. پرورش قارچ نیز از این قاعده مستثنی نیست. پس قبل از شروع کار باید تمام جوانب آن را بسنجید و سپس اقدام به فعالیت در آن حوزه نمایید. در ادامه با مهمترین مزایای پرورش قارچ آشنا خواهیم شد.
راهاندازی در یک فضای محدود و کوچک
از مزیتهای بسیار خوب پرورش قارچ این است که میتوان قارچ را در یک محیط کوچک بهاندازه یک فضای پلاستیکی 50 سانتیمتری پرورش داد. این مزیت موجب شده تا افراد زیادی اقدام به پرورش قارچ در خانه کنند و از این طریق درآمد کسب کنند. پرورش قارچ در خانه با توجه به اینکه به فضای کمی نیاز دارد ایدهای بسیار خوب برای شروع یک کسب و کار سودآور است. علاوه بر این فضای کوچک باعث میشود بسیار از هزینه های پرورش قارچ نیز کاهش پیدا کند.
پرورش قارچ با سرمایه کم
یکی از مزیتهای بسیار خوب این شغل، پرورش قارچ با سرمایه کم است. برای شروع با سرمایهای حدود 4 الی 5 میلیون تومان میتوانید کار کشت قارچ خود را آغاز کنید. چنانچه بخواهید کار را از یک فضای کوچک مانند خانه و با حجم کم شروع کنید با سرمایه و هزینه کم نیز قادر خواهید بود به پرورش قارچ بپردازید. با توجه به هزینههای بسیار زیاد اکثر کسب و کارها برای شروع کار، پرورش قارچ میتواند نقطه شروع مناسبی برای یک ایده کاربردی با سرمایه اندک باشد.
محصولی پرسود و زودبازده
پرورش قارچ تقریبا ساده است به طوری که دوره کامل کاشت، داشت و برداشت قارچ بهصورت حرفهای 35 روزه و غیرحرفهای 60 روزه است. از این رو به راحتی می توان با یک برنامه ریزی مناسب و در عرض چند ماه به بازدهی مناسبی از این کار رسید و درآمد خوبی کسب کرد. همانطور که می دانیم در شروع هر کاری در چند ماه ابتدایی بازدهی و سود کار بسیار اندک است اما در پرورش قارچ با توجه به کوتاه بودن دوره پرورش می توان انتظار بازدهی مناسب و سود بالا را داشت.
پرورش قارچ پرورش در هر نوع آب و هوا
قارچ به طور طبیعی در سراسر جهان یافت میشود. اما از نظر صنعتی و کنترل شده، امکان پرورش آن در هر نوع اقلیمی وجود دارد و در تمام فصول سال می توان پرورش قارچ را انجام داد تقریبا در هر سال می توان 5 بار اقدام به برداشت قارچ کرد. این مزیت به دلیل شرایط کنترل شده می باشد همانطور که می دانیم قارچ های طبیعی تنها در فصل بهار می رویند اما قارچ هایی که به صورت پرورشی در خانه و یا مراکز پرورشی کشت می شود تحت شرایط کنترل شده دما، رطوبت و … می رویند.
امکان تهیه بذر و سایر مواد اولیه در داخل کشور
از مزیتهای مهم دیگر کشت قارچ در دسترس بودن و امکان تهیه بذرها و مواد اولیه شروع کار در اکثر شهرهای کشور است. عمدهترین مواد اولیه تولید انواع قارچ، بذر و کود مرغی است که تمام این مواد بهوفور در کشور یافت میشوند و هیچ نگرانی در این مورد وجود ندارد در واقع به راحتی میتوان با مراجه به اکثر فروشگاههای محصولات کشاورزی نسبت به تهیه مواد اولیه کشت قارچ اقدام کرد.
امکان صادرات به خارج از کشور
شاید دغدغه بسیاری از افراد در شروع هر کسب و کاری نگرانی نسبت به آینده کاری است کشت قارچ از جمله کسب و کار هایی است که امکان رشد و پیشرفت زیادی دارد چررا که بازار گسترده ای و پر تقاضایی دارد. به طوری که امروزه شاهد ایجاد بسیاری از مراکز پرورش قارچ در کشور هستیم. بسیاری از این مراکز علاوه بر تامین نیاز داخل کشور به صادرات قارچ نیز می پردازند و از این طریق درآمد بسیار زیادی کسب می کنند. صادرات قارچ انحصاری نیست و بهراحتی قارچ و سایر فرآوردههای آن را میتوان به کشورهای مختلف صادر نمود.
تولید فراوردههای جانبی و صنایع دارویی
از دیگر مزایا پرورش قارچ امکان تولید و فروش فراورده های جانبی این محصول است. فراورده هایی از قبل ترشی، مربا، پودر، خشک، کالباس و … از جمله محص.لاتی هستند که در کنار کشت قارچ به دست می آیند. این محصولات می توانند به عنوان فروش قارچ سود زیادی برای صاحب کسب و کار به ارمغان آورند علاوه بر این برخی از فراورده های قارچ کاربرد دارویی دارد و به طور ویژه ای در صنایع دارویی مورد استفاده قرار می گیرد.
معایب پرورش قارچ
آفتها و بیماریهای پرورش قارچ
همانطور که میدانیم قارچ گیاه حساسی است. ابتلا به ویروس و انواع بیماریها هنگام پرورش قارچ دور از ذهن نیست. حتماً آموزش پرورش قارچ را بهخوبی فرابگیرید و با انواع بیماریها و آفتهای آن آشنا شوید. چرا که در هر کدام از مراحل پرورش قارچ ممکن است با مشکلاتی از این قبیل مواجه شوید از این رو داشتن آمادگی پیش از هر گونه بیماری و آفت به منظور مقابله به موقع بسیار مفید است.
کمپوستهای بیکیفیت و نامرغوب
یکی از عوامل رشد و پرورش صحیح قارچ، استفاده از کمپوست مرغوب است. کمپوستهای باکیفیت موجب میشود محصول نهایی بسیار مرغوب و باکیفیت باشد استفاده از کمپوست بیکیفیت باعث میشود که قارچ بستر مناسب و ایده آلی برای رشد نداشته باشد و محصول خوبی برداشت نکنید. از این رو میبایست هنگام تهیه و خرید کمپوست به کیفیت آن توجه کنید و از فروشگاهها و مراکز معتبر نسبت تهیه کمپوست اقدام کنید.
حساس بودن نسبت به دما و رطوبت
قارچ در مکانهایی با دمای 18 تا 20 درجه و رطوبت 80 تا 90درصد رشد میکند، رطوبت سالن و مکان رشد قارچ را با دستگاه رطوبت ساز تأمین کنید. اگر دمای محیط تحت شرایطی مانند نور مستقیم آفتاب زیاد شود، کلاهک قارچ تیره میشود. همواره محصول با کیفیت در صورتی حاصل می شود که شرایط اولیه از قبیل دما و رطوبت در شرایط استاندارد و مناسب برای کشت و پرورش قارچ باشد.
گرانی بذر قارچ ومواد اولیه
از معایب پروش قارچ می توان به گران بودن بذر قارچ و برخی از موارد اولیه اشاره کرد. همواره در شرایط کنونی کشور و وجود تورم، بالا بودن هزینه خرید بذر و مواد اولیه دور از انتظار نیست. از این رو در همان ابتدای آموزش پرورش قارچ، بهتر است بدانید که قیمت بذر قارچ بالاست و بهترین کار این است که قبل از خرید، هزینه شروع کار و تهیه بذر و مواد اولیه را بسنجید و متناسب با بودجه خود و با حجم کم کار را شروع کنید.
معرفی انواع قارچ برای پرورش
قارچها موارد مصرف گوناگونی دارند. قارچهایی که قصد داریم به شما معرفی کنیم، خوراکی بوده و بیشترین کشت را در سراسر جهان دارند:
قارچ دکمه ای سفید (Agaricus bisporus)
اولین تصویری از نام قارچ که به گوش هر کس میخورد، قارچ دکمهای سفید است که ارزانترین و پرمصرفترین قارچ نوع خوراکی است و در تهیه انواع غذاها مانند پیتزا، سوپ و غیره کاربرد فراوانی دارد. قارچ دکمه ای سفید ترکیبات پلی ساکاریدی زیادی دارد از این رو در رفع بسیاری از آلودگی ها و کاهش مقاومت ویروس ها و باکتری ها در برابر انواع آنتی بیوتیک ها نقش بسیار مهمی دارد.
قارچ دکمه ای سفید حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد آب دارد. این میزان آب موجب شده تا ارزش غذایی قارچ بسیار بالا باشد. قارچ دکمه ای دارای کربوهیدرات، پروتئین، ویتامین A، ویتامین C، ویتامین K، ویتامین D و ویتامین E و ویتامین های گروه B می باشد. عصاره قارچ دکمه ای به عنوان یک کاهنده مهم گلوکز خون شناخته شده است از این رو استفده از آن در رژیم غذایی افرادی که دیابت نوع یک و دو دارند توصیه میشود.
رایجترین دورههای آموزش پرورش قارچ به قارچ دکمهای سفید اختصاص دارد. این نوع قارچ بیش از 90 درصد قارچ مصرفی در کشور را تشکیل می دهد و بهترین قارچ برای پرورش است چرا که با سرمایه اندک می توان اقدام به پروش قارچ در خانه کرد.
قارچ دکمه ای قهوهای
قارچ دکمهای سفیدی که بالغتر و دیرتر چیده شده باشد به قارچ قهوهای تبدیل میشود. مزه و ساختار قارچ قهوه ای مشابه قارچ سفید است. کلاهک آن کرکی تر ولی همچنان صاف و گرد است. قارچ دکمه ای قهوه ای نسبت به قارچهای سفید، از عطر و طعم بهتری برخوردار هستند. این نوع قارچ سرشار از پروتئین است و برای افرادی که گوشت مصرف نمیکنند بسیار مناسب است. البته باید به این مورد نیز اشاره کرد که این قارچ ها در ایران نسبت به قارچ های سفید کمیابتر است.
قارچ پورتوبلو Portobello
قارچ پورتوبلو نیز همان قارچ دکمهای است با این تفاوت که مراحل قبلی دو قارچ سفید و قهوهای را طی کرده است. کلاهک آن بسیار بزرگ و به طور کامل باز شده است. تیغههای زیر کلاهک مشخص بوده و بههمپیوسته هستند. این نوع قارچ از سفید و قهوهای قویتر است.
قارچ صدفی
ظاهری شبیه صدف دارد. در رنگهای سفید، طلایی و صورتی مشاهده میشود. ظاهر آن بسیار تمیز بوده و دارای کلاهک نازک و ظریف است. انواع وحشی آن روی تنه درخت یا روی کاه رشد میکند. در دورههای آموزش پرورش قارچ، با نحوه کشت و پرورش آن هم در منزل و هم در کارگاه آشنا میشوید.
قارچ قیفی یا چانترلا
قارچ قیفی دارای ظاهری قیف مانند، شبیه نیلوفر است. بسیار زیبا و طلایی و زردرنگ است. قارچ قیفی در اروپا و حاشیه دریای خزر و استان مازندران رشد میکند. از آن بیشتر در تهیه غذا استفاده می شود و به عنوان یکی از بهترین منابع ویتامین D و پتاسیم است.
قارچ شاه صدف یا ارینجی
قارچ توپر، تپل با ساقه ضخیم و بلند است. بسیار خوشمزه و خوش طعم بوده و به آن ارینجی هم میگویند. کلاهک آن نسبت به ساقهاش کوچکتر است این نوع قارچ کاربرد غذایی و دارویی دارد و در حال حاضر کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی و ایتالیا از بزرگترین تولیدکنندگان قارچ شاه صدف هستند.
قارچ مولز یا کرکونوسه
در بازارهای محلی استان گیلان به آن کرکونوسه گفته میشود. دارای اندازه کوچک، اسفنجمانند و مخروطی شکل است. معمولاً پس از آتشسوزی بهوفور در جنگل به رنگهای تیره و قهوهای سوخته، بژ روشن و زردرنگ پریده یافت میشود.
قارچ شی تا که
نوع وحشی و نوعپرورشی آن در ایران وجود دارد. شیتاکه در دو نوع بزرگ و کوچک هستند. نوع بزرگتر طعم و بافت قویتر و سفتتری دارد. ساقه آن خشک و زمخت است. قیمت بسیار بالایی دارد. 100 گرم آن قیمتی بیشتر 150 هزار تومان دارد! لبههای آن به سمت زیر کلاهک آن پیچخورده است. کلاهک قارچ شیتاکه نسبت به ساقه باریک آن، بزرگتر است.
قارچ انوکی
ظاهر این نوع قارچ خوشهای و دستهای است. مدت کوتاهی است که در ایران یافت میشود ولی شرایط کشت آن کاملاً فراهم نشده است. ممکن است برخی سایتها بهصورت آنلاین خشک شده آن را برای فروش داشته باشند.
ممنون بابت تهیه این مقاله کاربردی. من تجربه پرورش قارچ رو تا حدودی داشتم اما متاسفانه شکست خوردم. علتش هم عدم داشتن اطلاعات و دانش پرورش قارچ بود که موجب شد نتونم خیلی از مواد رو بررسی کنم و برای همین تو کارم شکست خوردم میخواستم بدونم شما تو سایتتون دوره آموزش پرورش قارچ رو دارید که همه اصول کار رو یاد بده از مراحل پرورش قارچ تا درآمد پرورش قارچ و… از موارد دیگه رو دوره ای که به صورت ویدئویی باشه تمام اطلاعات لازم برای شروع کار رو به فرد انتقال بده.