طرح کسب و کار چیست؟ آشنایی با انواع طرح کسب و کار

طرح کسب و کار طرحی است که در مراحل مختلف کسب و کار به عنوان یک راهنما به شما کمک خواهد کرد. این طرح مسیر حرکت کارتان و ساختار آن را مشخص می‌کند و به این صورت سبب رشد کسب و کار می‌شود. علاوه بر این، طرح کسب و کار می‌تواند در جذب سرمایه و جذب شریک تجاری به شما کمک کند. به این صورت که وقتی طرح کسب و کار خوبی داشته باشید سرمایه‌گذاران متقاعد می‌شوند که در صورت همکاری با شما به سود می‌رسند. با توجه به اهمیت این طرح، ما در این مقاله قصد داریم به معرفی طرح کسب و کار، اهمیت بیزینس پلن، انواع طرح کسب و کار و همچنین بخش‌ها و مراحل مختلف آن بپردازیم.

طرح کسب و کار چیست؟

طرح کسب و کار (Business Plan) یک سند رسمی است که در آن اهداف یک بیزینس و روش دستیابی به آن‌ها به طور دقیق مشخص شده است. در واقع این طرح همانند یک نقشه به پیشبرد فعالیت‌های کسب و کار موردنظر کمک می‌کند. با وجود این طرح، آینده کسب و کار شما روشن خواهد شد زیرا در این طرح کارهایی که باید انجام دهید به همراه روش انجام آن‌ها توضیح داده شده است.

علاوه بر این طرح کسب و کار فعالیت‌های اصلی یک شرکت و نحوه برنامه ریزی برای دستیابی به اهداف مد نظر را توصیف می‌کند. امروزه بسیاری از شرکت‌ها و استارتاپ‌های نوپا از بیزینس پلن برای جذب سرمایه‌گذار استفاده می‌کنند. هدف اصلی طرح کسب و کار، راهنمایی برای موفقیت کسب و کار است. با ساختن طرح کسب و کار، شما می توانید محصولات و خدمات خود را بهتر به بازار معرفی کرده و رقبای خود را بشناسید. علاوه بر این، شما می توانید برنامه های خود را برای آینده پیش بینی کنید و بهترین راه برای رشد و توسعه کسب و کارتان را انتخاب کنید.

چرا باید طرح کسب و کار داشته باشیم؟

معمولاً کارفرمایانی که به دنبال سرمایه‌گذار برای اهداف کاری خود هستند از طرح کسب و کار استفاده می‌کنند. آن دسته از کسب وکارها که در امور مربوطه، هزینه و زمان زیادی را صرف می‌کنند تا به سود مناسب برسند باید طرح کسب و کار داشته باشند. همچنین این طرح برای شرکت‌هایی که به دنبال جذب افرادِ دارای تخصص هستند نیز مفید می‌باشد و با استفاده از آن می‌توانند فرد مناسب را برای تیم خود پیدا کنند.

به طور کلی از دلایل اهمیت بیزینس پلن می‌توان به فواید آن در ارتباط با جذب سرمایه، برنامه‌ریزی و زمانبندی مناسب برای دستیابی به اهداف، شناسایی کامل بازار و صنعت، شناسایی موقعیت در کسب و کار، مشخص کردن اهداف، شناسایی چالش‌های پیش رو و روش مقابله با آن‌ها، شناسایی مشکلات قبل از وقوع، مدیریت سرمایه در گردش و تعیین نقطه سر به سر هدف، بودجه بندی و مدیریت مالی صحیح، افزایش منابع و … اشاره کرد.

مراحل نگارش طرح کسب ‌و ‌کار

بیزینس پلن ها در کسب و کارهای مختلف می‌توانند تا حدی با هم متفاوت باشند اما عناصر اصلی آن‌ها به یکدیگر شباهت دارند. یک طرح کسب و کار دارای مراحل مختلفی است که باید به ترتیب به نگارش درآیند. این مراحل شامل مرحله خلاصه وضعیت، مرحله محصولات و خدمات، مرحله تجزیه و تحلیل بازار، مرحله استراتژی بازاریابی، مرحله برنامه‌ریزی مالی و در نهایت بودجه می‌باشند. در ادامه به توضیح دو مرحله آن می‌پردازیم.

خلاصه وضعیت: در این مرحله از نگارش، اطلاعات مربوط به شرکت مانند بیانیه مأموریت و اطلاعاتی درباره مدیران، کارمندان، عملکرد و مکان شرکت شرح داده می‌شود.

محصولات و خدمات: در این مرحله همانطور که از نام آن مشخص است اطلاعات مربوط به محصولات و خدمات شرح داده می‌شود که شامل مواردی چون مزایای محصول و خدمات، قیمت و طول عمر آن‌ها می‌باشد. همچنین اطلاعات مربوط به فرایند تولید، حق ثبت اختراع و فناوری‌های انحصاری شرکت را میتوان در این بخش به نگارش درآورد.

بخش‌های مختلف طرح کسب و کار

یک طرح کسب و کار دارای بخش‌های مختلفی است که باید متناسب با زمان تهیه شوند. بنابراین با گذر زمان و تغییر شرایط، بخش‌های مختلف طرح کسب و کار نیز باید به روز شود. بخش‌های مختلف طرح کسب و کار شامل تعریف کسب و کار، جایگاه کسب و کار و بخش مالی است. در ادامه هر کدام از این بخش ها را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.

تعریف کسب و کار

یکی از بخش‌های اصلی بیزینس پلن، بخش تعریف کسب و کار می‌باشد. این بخش در واقع مربوط به بررسی صنعت، بررسی اجزای مختلف کسب و کار، بررسی کالا و خدمات و برنامه‌ریزی می‌باشد.

جایگاه کسب و کار

بخش دیگر بیزینس پلن، بخش جایگاه کسب و کار است که هدف آن بررسی و تحلیل پتانسیل بازار و مشتریان می‌باشد. علاوه بر این، موضوعاتی چون شناسایی رقبا و جایگاه کسب و کار موردنظر در بازار نیز مربوط به همین بخش می‌باشد که باید مورد بررسی قرار بگیرد.

بخش مالی

بخش مالی به عنوان یکی از دیگر از اجزای بیزینس پلن شامل مواردی چون درآمد و میزان گردش مالی، ترازنامه و … می‌باشد. در این بخش تعیین مسائلی چون نقطه سر به سر توسط حسابداران و با استفاده از نرم افزارهای مناسب حسابداری صورت می‌گیرد.

سرفصل‌های بیزینس پلن

هر طرح کسب و کار از سرفصل‌های مشخصی تشکیل شده است که از رایج‌ترین این سرفصل‌ها می‌توان به سرفصل خلاصه مدیریتی، سرفصل معرفی کسب و کار، سرفصل استراتژی بازار، سرفصل تحلیل رقبا، سرفصل طرح توسعه، سرفصل طرح مدیریت و اجرا و عناصر مالی اشاره کرد.

چه کسی به طرح کسب و کار نیاز دارد؟

طرح کسب و کار طرحی است که می‌تواند فواید زیادی برای کسب و کارهای مختلف داشته باشد. بنابراین به نوعی تمامی کسب و کارها به ویژه کسب و کارهایی که هزینه، زمان و انرژی زیادی را صرف کار می‌کنند تا به سود برسند، به این طرح نیاز دارند. به عنوان مثال، یک گروهی که بیشتر از سایر افراد به این طرح‌ها نیازمند هستند کارفرمایان جویای سرمایه می‌باشند. علاوه بر این، کارخانه‌ها و شرکت‌هایی سابقه‌دار نیز می‌توانند از مزایای این طرح بهره ببرند.

بسیاری از شرکت‌ها و استارتاپ‌ها در اوایل کار خود یک طرح کسب و کار را تهیه می‌کنند. در واقع آن‌ها با استفاده از این طرح سعی می‌کنند نظر یک سرمایه دار را جلب کنند تا بودجه مناسب برای راه‌اندازی کسب و کار مورد نظر را به دست آورند. البته این بدان معنا نیست که کارها فقط در زمان شروع کار یا صرفاً برای کسب سرمایه نیاز به بیزینس پلن دارند بلکه بیزینس پلن می‌تواند در شرایط مختلف، زمان‌های گوناگون و مراحل مختلف پیشرفت یک کسب و کار مفید باشند.

انواع طرح کسب و کار یا بیزینس پلن

همانطور که پیش تر گفتیم طرح کسب و کار یک سند رسمی است که شرحی از اهداف، استراتژی‌ها، محصولات، خدمات، بازارها، فرآیندها و هزینه‌های یک شرکت یا کسب و کار ارائه می‌دهد. این سند برای جذب سرمایه‌گذاران، دریافت وام، جذب همکاران و افزایش سودآوری شرکت بسیار مهم است. در ادامه، به برخی از انواع طرح کسب و کار اشاره خواهیم کرد:

۱- طرح کسب و کار محصول محور: در این نوع طرح، تمرکز بر روی تولید محصولات جدید یا بهبود محصولات فعلی است. این طرح برای شرکت‌هایی که در صنایع مرتبط با تولید محصولات فعالیت می‌کنند، مثل شرکت‌های الکترونیکی و خودروسازی، مناسب است.

۲- طرح کسب و کار خدمات محور: در این نوع طرح، تمرکز بر روی ارائه خدمات به مشتریان است. این طرح برای شرکت‌هایی که در صنایعی مانند بانکداری، حمل و نقل، خدمات مشاوره، وکالت و … فعالیت می‌کنند، مناسب است.

۳- طرح کسب و کار مبتنی بر فناوری: در این نوع طرح، تمرکز بر روی تکنولوژی و فناوری است. شرکت‌هایی که در زمینه فناوری اطلاعات، رباتیک، بلاک چین و … فعالیت می‌کنند، می‌توانند از این نوع طرح کسب و کار استفاده کنند.

۴- طرح کسب و کار اجتماعی: در این نوع طرح، تمرکز بر روی رسیدن به هدف‌های اجتماعی و خدمات به جامعه است. این طرح برای شرکت‌هایی که به هدف‌هایی مانند کمک به زندگی بهتر برای جامعه و حفاظت از محیط زیست اهمیت می‌دهند، مناسب است.

۵- طرح کسب و کار فرانچایز: در این نوع طرح، شرکت اصلی (فرانچایز دهنده) برای دیگران اجازه می‌دهد که از نام تجاری و مدل کسب و کار خود استفاده کنند. این نوع طرح برای شرکت‌هایی مناسب است که می‌خواهند به سرعت و با کمترین هزینه‌های ممکن، به توسعه و گسترش کسب و کار خود بپردازند.

منبع:

https://www.investopedia.com/terms/b/business-plan.asp